Tại sao cần kiểm tra dầu thắng (phanh) định kỳ ?
.
Trước khi nói về một trong những vấn đề mà anh em chơi xe thường xem nhẹ, thậm chí bỏ qua là kiểm tra định kỳ chất lượng dầu thắng, đầu tiên cần làm rõ một số từ ngữ kỹ thuật liên quan đến hệ thống thắng xe. Cụ thể là:
- Hydraulic Brake System: hệ thống thắng thuỷ lực
- Master Cylinder: xy-lanh chủ
- Brake Pads: bố thắng (má phanh)
- Brake Fluid: dầu thắng
- Brake Caliper: heo dầu
- Brake Fluid Container/Reservoir/Cup: bình chứa dầu thắng
- Master Cylinder: xy-lanh chủ
- Brake Pads: bố thắng (má phanh)
- Brake Fluid: dầu thắng
- Brake Caliper: heo dầu
- Brake Fluid Container/Reservoir/Cup: bình chứa dầu thắng
.
Hệ thống thắng (phanh) xe hoạt động dựa trên sự kết hợp của nhiều bộ phận, định nghĩa kiểu kỹ thuật là nhằm mục đích hãm tốc độ quay của bánh xe.
Khi đó, nếu bố thắng (má phanh) là bộ phận trực tiếp nhất tiếp xúc với dĩa thắng, thì hệ thống thuỷ lực hay còn gọi là hệ thống dầu thắng là thứ có chức năng quan trọng nhất hỗ trợ cho hệ thống thắng của xe hoạt động. Trong cụm chi tiết này thì dầu thắng cũng giống như là máu đối với cơ thể, chất lượng quyết định trực tiếp đến hiệu quả và tính chính xác của toàn bộ quá trình thắng.
Cũng như bố thắng, dầu thắng sau một thời gian sử dụng sẽ bị hao hụt và giảm chất lượng dẫn đến việc không đảm bảo được áp lực cho heo dầu. Hậu quả là heo dầu hoạt động không còn chính xác nữa.
.
Khi thắng xe, cơ năng chuyển hóa thành nhiệt làm nóng cơ cấu thắng, dầu trong heo dầu nóng dần lên. Cũng vì vậy, trong một số trường hợp ví dụ như đổ đèo dài, việc thắng liên tục thay vì về số sẽ khiến nhiệt độ tăng cao do ma sát liên tục, dầu thắng có thể bị sôi khiến bên trong cụm hệ thống xuất hiện bọt khí. Khi đạp thắng, bọt khí bị nén lại sẽ triệt tiêu áp suất do lực đạp và trợ lực thắng sinh ra. Kết quả là lực đạp thắng nhẹ hơn bình thường, cảm giác thắng xe không ăn dù đã đạp hết mức.
Có thể nói, chức năng chủ yếu của dầu thắng là truyền lực, do đó dầu thắng yêu cầu khả năng chịu nén tốt, làm việc ổn định ở nhiệt độ cao.
Những loại dầu thắng hiện đang được dùng phổ biến là DOT3 và DOT4 lại có gốc glycol với đặc tính hút nước mạnh. Khi lẫn khoảng 3% nước, nhiệt độ sôi của DOT3 giảm từ 205℃ xuống 140℃, tương tự với DOT4 từ 227℃ chỉ còn sôi ở 155℃.
Bên cạnh đó, dầu lẫn nước không những làm giảm rõ rệt hiệu quả hoạt động, còn làm hư hại các chi tiết kim loại trên hệ thống thắng xe.
.
Do đó, chúng tôi luôn khuyến nghị khách hàng kiểm tra chất lượng dầu thắng trong mỗi lần thay bố thắng, hoặc sau khoảng 10.000km sử dụng, bởi việc này tương đối đơn giản, không mất nhiều thời gian nhưng lại tạo ra được sự an tâm rất lớn, nhất là trước những chuyến đi dường dài.
Trong ảnh của bài viết này là thiết bị kiểm tra chất lượng dầu thắng. Để kiểm ra, chỉ cần mở nắp bình chứa dầu và cắm thiết bị kiểm tra vào, mức đèn hiển thị sẽ cho biết chất lượng dầu đang sử dụng.
- Các đèn hiển thị tương ứng 0%, < 1%, < 2%: dầu thắng còn ở tình trạng tốt, có thể tiếp tục sử dụng nếu vẫn còn đủ lượng dầu.
- Các đèn tương ứng < 3%, > 4%: dầu thắng đã bị giảm chất lượng, cần thay thế dầu thắng mới.
.
Ngoài ra, chúng tôi cũng lưu ý một số trường hợp anh em hay hiểu sai về dầu thắng, dẫn đến thực hiện việc bảo dưỡng hay thay thế dầu thắng không đúng cách:
- Thay nhầm dầu thắng không đúng tiêu chuẩn dành cho xe (DOT3, DOT4,..)
- Kiểm tra thấy dầu thắng còn đầy nên không thay, mặc dù đã sử dụng lâu, khiến chất lượng dầu thắng giảm.
- Thấy dầu thắng bị hao hụt bớt nên chỉ châm thêm. Đây là điều hoàn toàn không nên làm. Việc châm thêm dầu thắng có thể khiến dầu bị pha loãng, thậm chí nếu dầu cũ đã giảm chất lượng thì cũng khiến dầu mới hư hỏng theo. Nếu đã đi đủ số km, hoặc tốt nhất là kiểm tra chất lượng dầu bằng thiết bị và thấy dầu không còn thích hợp sử dụng, nên hút sạch dầu thắng cũ và thay thế toàn bộ bằng dầu mới.
(Chiếc xe trong ảnh dù còn khá nhiều dầu, nhưng khi kiểm tra có mức báo >4%, nghĩa là chất lượng dầu thắng đã nằm ngoài giới hạn sử dụng và cần lập tức thay thế toàn bộ. Chúng tôi sẽ sớm giới thiệu thêm một số thiết bị hỗ trợ cho việc này, giúp các bạn hiểu rõ hơn về quy trình làm việc cũng như cách đánh giá chất lượng của công việc thay dầu)
.
Đó là một số vấn đề liên quan đến thắng và dầu thắng. Sắp tới, ngoài những bài viết liên quan đến nhông sên dĩa, chúng tôi cũng sẽ bắt đầu loạt bài về một số vấn đề thường gặp trên hệ thống thắng thuỷ lực, còn gọi là thắng đĩa, thường được dùng trên xe máy nói chung và xe phân khối lớn nói riêng.
Hy vọng sẽ hữu ích. Cảm ơn 
-Pangorin-
